Page 83 - Hindi - 8

cM+h&lh dkj esa lokj gksdj ge py fn,A ckgj oSQlh BaMh lM+d vkSj dkj xjeA nwfèk;k jks'kuh esa txexk jgk
Fkk] ysfuuxzknA

gksVy igq¡pdj iwQy eSaus ykijokgh ls dejs esa ,d vksj j• fn,] fiQj lks x;kA pkj ?kaVs vkjke osQ ckn] losjs
dk uk'rk djus uhps jsLrjk¡ esa x;kA dejs esa ykSVk rks iwQynku ykdj fdlh us os iwQy mlesa ltk fn, FksA dejs

esa bèkj&mèkj iSQyk lkeku Hkh djhus ls yxk fn;k FkkA ftrus fnu ysfuuxzkn esa jgk] gj fnu ,slk gh gksrkA

,slk gksuk gh Fkk] vkf•j ysfuuxzkn dykdkjksa dk uxj gSA xksxksy] xksdhZ] iqf'du] nkLrk;soLdh tSls egku ys•dksa

us ;gha jguk ilan fd;kA cSys u`R; osQ pksVh osQ dykdkj ;gha ls fudysA nqfu;k osQ nks cM+s dyk laxzgky; blh
uxj esa gSaA

usok unh osQ lkFk&lkFk cls bl uxj dks iqyksa dk uxj dguk pkfg,A ftèkj Hkh tkb,] mèkj gh unh] ugj]
ikoZQ vkSj iqyA dHkh ,d lkS ,d n~ohiksa ij ;g uxj clk FkkA ”kkj ihVj çFke us lu 1703 esa bldh uhao

j•hA ihVj çFke ,slk jktk Fkk] ftls vkt Hkh :l esa egku dgdj ;kn djrs gSaA igys ysfuuxzkn dk uke lsaV
ihVlZcxZ gh FkkA ihVj egku ij iqf'du dh dfork ^dk¡ls dk ?kqM+lokj* cgqr çfln~èk gSA ihVj dh lqanj vkSj

cM+h ewfrZ ,d gh iRFkj dks dkVdj cukbZ xbZ gSA igkM+h ij p<+ jgs Njgjs ?kksM+s ij ihVj lokj gSA ns•usokyk
bls ns•rk gh jg tkrk gSA

ysfuuxzkn vkdj dksbZ ;gk¡ osQ dyk laxzgky; u ns•s] rks fiQj D;k ns•s\ tkM+ksa esa ”kkj ;gk¡ jgrs Fks] mlh egy

esa gjferkt laxzgky; gSA lk<+s rhu lkS cM+s dejs gSaA muesa j•h gSa iqjkuh] cgqr iqjkuh vkSj cgqr gh iqjkuh dyk
dh ph”ksaA nqfu;k osQ cM+s&cM+s fp=kdkjksa osQ cuk, fp=k ;gk¡ ns•s tk ldrs gSaA xkbM bruh #fp ls ,d&,d

ph”k osQ ckjs esa crkrs gSa fd yxrk gS&bfrgkl dh dgkuh lquk jgs gSaA Hkkjr dh vusd oLrq,¡ bl laxzgky; esa
gSaA ;gha ,d Hkkjrh; xqfM+;k ls Hkh eqykdkr gks xbZ&ukS lkS lky iqjkuh xqfM+;kA yxrk gS] ukprh& iqQndrh ;gk¡

pyh vkbZ gksA gjferkt esa Hkhrj tkus osQ fy, n'kZdksa dh ehy Hkj dh ykbu yxh gksrh gSA ysfdu esgeku dks
mlesa •M+k gksuk ugha iM+rkA

81